ΙΓ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ – ΣΥΝΟΔΟΣ Γ΄ ΑΘΗΝΑ 2012 ΕΙΔΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΔΙΑΡΚΟΥΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ 1 5 Φ Ε Β Ρ Ο Υ Α Ρ Ι Ο Υ 2 0 1 2 ΑΙΘΟΥΣΑ ΓΕΡΟΥΣΙΑΣ ΒΟΥΛΗΣ Ν Ε Α Φ Τ Ω Χ Ε Ι Α & ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ & ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΕΝΟΣ ΕΛΑΧΙΣΤΟΥ ΕΓΓΥΗΜΕΝΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΠΑΛΟΥΡΔΟΣ Διευθυντής Ερευνών Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΡΑΚΗ Υποψήφια Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ - ΕΚΤΥΠΩΣΗ Δ/ΝΣΗ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΕΚΤΥΠΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ COPYRIGHTC 2012 ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ISBN 978-960-560-113-3
Περιεχόμενα Εισαγωγικό σημείωμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Ευχαριστίες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ Δημήτριος Κρεμαστινός (Πρόεδρος Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων). . . . . . . . . . . . . . 11 Φίλιππος Πετσάλνικος (Πρόεδρος Βουλής των Ελλήνων) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Παναγιώτης Κουρουμπλής (Ανεξάρτητος Βουλευτής) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 ΜΕΡΟΣ 1ο: Επιστημονικό πάνελ Η φτώχεια στην Ελλάδα: τάσεις, προκλήσεις και πολιτικές. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Διονύσης Μπαλούρδος (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών) Ο κίνδυνος χαμηλού εισοδήματος στη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης: η απάντηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Σταύρος Ζωγραφάκης (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και Θεόδωρος Μητράκος (Τράπεζα της Ελλάδος) Οι διαστάσεις της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στην ελληνική νεολαία: πολιτικές για τη μετάβαση από την εκπαίδευση στην απασχόληση και την επαγγελματική ζωή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Σωτήρης Χτούρης (Πανεπιστήμιο Αιγαίου) Κοινωνική συνοχή στην Ελλάδα εν μέσω κρίσης: παλαιά και νέα διακυβεύματα . . . . . . . . . . . . 99 Ιωάννα Τσίγκανου (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών) Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Μάνος Ματσαγγάνης (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) Το διακύβευμα της κοινωνικής αλληλεγγύης στην Ελλάδα της ύφεσης – Η θέσπιση ενός γενικού συστήματος ελάχιστου εισοδήματος ως βασική πρόκληση μεταρρύθμισης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Γαβριήλ Αμίτσης (Α.Τ.Ε.Ι. Αθήνας) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Διονύσης Μπαλούρδος (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών) Μαρία Πετράκη (Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών)
ΜΕΡΟΣ 2ο: Πολιτικό πάνελ Οικονομική κρίση και παραβίαση των δικαιωμάτων του παιδιού. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 Παναγιώτης Αντωνακόπουλος (Βουλευτής ΠΑ.ΣΟ.Κ.) Ενισχύοντας το δίχτυ κοινωνικής προστασίας την εποχή της ύφεσης. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 Ευγενία Τσουμάνη-Σπέντζα (Βουλευτής Ν.Δ.) Η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός σε περίοδο κρίσης. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 Νικόλαος Παπακωνσταντίνου (Βουλευτής Κ.Κ.Ε.) Παιδική φτώχεια: Ένα σύγχρονο, άλυτο και διαχρονικό κοινωνικό πρόβλημα. . . . . . . . . . . . . . 170 Ουρανία Παπανδρέου-Παπαδάκη (Βουλευτής ΛΑ.Ο.Σ.) Η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας, πηγή νέας φτώχειας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 και κοινωνικού αποκλεισμού Μιχάλης Κριτσωτάκης (Βουλευτής ΣΥ.ΡΙΖ.Α.) Η ανάγκη ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος σε περίοδο κρίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 Νικόλαος Τσούκαλης (Βουλευτής ΔΗΜ.ΑΡ.) Ο ρόλος της Πολιτείας στην αντιμετώπιση της φτώχειας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 Γεώργιος Κοντογιάννης (Βουλευτής ΔΗ.ΣΥ.) ΜΕΡΟΣ 3ο: Παρεμβάσεις φορέων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
5 Ν Ε Α Φ Τ Ω Χ Ε Ι Α & Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Ο Σ Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Μ Ο Σ Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Ε Σ Κ Α Τ Α Π Ο Λ Ε Μ Η Σ Η Σ & Κ Α Θ Ι Ε Ρ Ω Σ Η Ε Ν Ο Σ Ε Λ Α Χ Ι Σ Τ Ο Υ Ε Γ Γ Υ Η Μ Ε Ν Ο Υ Ε Ι Σ Ο Δ Η Μ Α Τ Ο Σ Εισαγωγικό σημείωμα Ο τόμος αυτός αποτελεί τα πρακτικά της Ειδικής Συνεδρίας της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων που πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα της Γερουσίας της Βουλής των Ελλήνων στις 15 Φεβρουαρίου 2012 με θέμα «Νέα φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός: Πολιτικές καταπολέμησης και καθιέρωση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος». Η Ειδική Συνεδρία διοργανώθηκε σε συνεργασία με την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κατόπιν πρωτοβουλίας 27 Βουλευτών1. Είναι η πρώτη φορά που το ελληνικό Κοινοβούλιο αποφάσισε να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο θέμα, καλώντας σε δημόσια συζήτηση επιστήμονες, εκπροσώπους φορέων καθώς και εκπροσώπους της πολιτικής ζωής, προκειμένου να τεθούν επί τάπητος τα εμπόδια και οι αγκυλώσεις που ακόμα υπάρχουν στο πεδίο της κοινωνικής προστασίας. Στις σημερινές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, η φτώχεια αποτελεί ξεκάθαρα ένα φαινόμενο απειλητικών διαστάσεων και η Πολιτεία οφείλει να μεριμνήσει για τις πληθυσμιακές ομάδες υψηλού κινδύνου, έχοντας χρέος να αναπτύξει κοινωνικές δομές πρόνοιας και υποστήριξης. Από την άλλη πλευρά, οι πολιτικοί ταγοί οφείλουν να υιοθετήσουν και να προωθήσουν μέτρα που θα δημιουργούν μια νέα κοινωνική συνείδηση, μια νέα κοινωνική αλληλεγγύη, μια νέα κοινωνική δικαιοσύνη. Με την Ειδική Συνεδρία της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων της 15ης Φεβρουαρίου 2012 δόθηκε η ευκαιρία να αναπτυχθεί ένα πολυδιάστατο φαινόμενο με έμφαση στην έννοια της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και στην αναγκαιότητα λήψης πολιτικών για την αντιμετώπισή του. Ο παρών τόμος αποτελείται από τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος συγκεντρώνονται εμπεριστατωμένα άρθρα επιστημόνων που ανατροφοδοτούν με σύγχρονα δεδομένα τη συζήτηση για την καθιέρωση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Τα άρθρα αυτά απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και μόνο. Στο δεύτερο μέρος περιλαμβάνονται οι εισηγήσεις βουλευτών όλων των κομμάτων και αναδεικνύεται μία πρωτοβουλία που εμπεδώνει την αποστολή του Κοινοβουλίου, ως θεματοφύλακα των δημοκρατικών και κοινωνικών αξιών. 1 Κουρουμπλής Παναγιώτης, Βούρος Γιάννης, Γιαννακά Σοφία, Γιαννακοπούλου Νάντια, Εμινίδης Σάββας, Ζωίδης Νικόλαος, Θεοδωρίδης Ηλίας, Θεοχάρη Μαρία, Καϊλή Εύα, Κεδίκογλου Συμεών, Μαγκούφης Χρήστος, Μαργέλης Σπυροπάνος, ΜερεντίτηΑθανασία, Μίχου Μαρία, Μόσιαλος Ηλίας, Παντούλας Μιχάλης, Παπαγεωργίου Θανάσης, Παπαδόπουλος Θανάσης, Παπαθανάση Αφροδίτη, Παπουτσής Δημήτρης, Σκραφνάκη Μαρία, Στασινός Παύλος, Τσιρώνης Δημήτριος, Τσόνογλου-Βυλλιώτη Βασιλική, Τσώνης Νίκος, Χαντάβας Αθανάσιος και Χατζηοσμάν Αχμέτ.
6 Ν Ε Α Φ Τ Ω Χ Ε Ι Α & Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Ο Σ Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Μ Ο Σ Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Ε Σ Κ Α Τ Α Π Ο Λ Ε Μ Η Σ Η Σ & Κ Α Θ Ι Ε Ρ Ω Σ Η Ε Ν Ο Σ Ε Λ Α Χ Ι Σ Τ Ο Υ Ε Γ Γ Υ Η Μ Ε Ν Ο Υ Ε Ι Σ Ο Δ Η Μ Α Τ Ο Σ Στο τρίτο μέρος παρατίθενται οι τοποθετήσεις των εκπροσώπων των φορέων της κοινωνίας των πολιτών (ΜΚΟ) που συμμετείχαν στην Eιδική Συνεδρία. Ελπίζουμε αυτή η Ειδική Συνεδρία να αποτελέσει ένα σταθερό θεσμό του ελληνικού Κοινοβουλίου, που θα επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο και θα πραγματοποιείται η αξιολόγηση της προόδου των δράσεων της Πολιτείας και της κοινωνίας στα θέματα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Διονύσης Μπαλούρδος Μαρία Πετράκη
Ευχαριστίες Η Ειδική Συνεδρία δε θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την αποφασιστική στήριξη του π. Προέδρου της Βουλής κ. Φίλιππου Πετσάλνικου. Επίσης, η έκδοση του τόμου αυτού δε θα ήταν εφικτή χωρίς τη θετική συμβολή του Προέδρου της Βουλής κ. Ευάγγελου-Βασίλειου Μεϊμαράκη. Ευχαριστούμε θερμά το Γενικό Γραμματέα της Βουλής κ. Θάνο Παπαϊωάννου, τον Πρόεδρο της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Δημήτριο Κρεμαστινό καθώς και τους συνεργάτες τους, που συνέβαλαν καθοριστικά στην επιτυχή διοργάνωση της συνεδρίας. Ειδική μνεία, πρέπει να γίνει στην Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Διαρκών Επιτροπών κα Κατερίνα Γεώργα, που βοήθησε σε κάθε κρίσιμη στιγμή της διοργάνωσης. Αναφορά πρέπει να γίνει και στο Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων της Βουλής που συνέβαλε στην επιτυχή περάτωση της Ειδικής Συνεδρίας. Αξιοσημείωτη ήταν η προσφορά της κας Τίνας Βεκρή, Προϊσταμένης του Τμήματος Σχεδιασμού & Εργασιών Προεκτύπωσης, του κ. Δημήτρη Πραντίκου, Προϊστάμενου του Τμήματος Παραγωγής της Διεύθυνσης Εκδόσεων και Εκτυπώσεων της Βουλής, του κ. Πάνου Ζευγώλη και των λοιπών συνεργατών της Διεύθυνσης που ανέλαβαν το σχεδιασμό, την καλλιτεχνική επιμέλεια και την παραγωγή της παρούσας έκδοσης. Τέλος, ευχαριστούμε την κα Μαργαρίτα Παπαθανασίου, Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Στενογραφίας και Πρακτικών της Βουλής, τον κ. Γιώργο Σπανό από το Τμήμα Εκδόσεως Πρακτικών και την κα Γιούλη Παπαπέτρου, Ερευνήτρια του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών για τη συμβολή τους στην παρούσα έκδοση. 7 Ν Ε Α Φ Τ Ω Χ Ε Ι Α & Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Ο Σ Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Μ Ο Σ Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Ε Σ Κ Α Τ Α Π Ο Λ Ε Μ Η Σ Η Σ & Κ Α Θ Ι Ε Ρ Ω Σ Η Ε Ν Ο Σ Ε Λ Α Χ Ι Σ Τ Ο Υ Ε Γ Γ Υ Η Μ Ε Ν Ο Υ Ε Ι Σ Ο Δ Η Μ Α Τ Ο Σ
ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΡΕΜΑΣΤΙΝΟΣ (Πρόεδρος Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων): Καλημέρα σας. Η σημερινή ειδική συνεδρία της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων γίνεται ύστερα από αίτημα Βουλευτών, με επικεφαλής το Βουλευτή κ. Παναγιώτη Κουρουμπλή και βεβαίως είναι αφιερωμένη στο κοινωνικό θέμα που λέγεται «Νέα φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός: πολιτικές καταπολέμησης και καθιέρωση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος». Ως Πρόεδρος της Επιτροπής θα κάνω την εισαγωγή. Από τα πανεπιστημιακά βιβλία σχετικά με τη φτώχεια, αναφέρονται τα ακόλουθα. Η φτώχεια δεν προσμετράται μόνο με δείκτες χαμηλού εισοδήματος, αλλά υπονομεύει ένα ολόκληρο φάσμα ανθρώπινων δυνατοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της Υγείας, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο. Τα προβλήματα υγείας πλήττουν περισσότερο τους φτωχούς, οι οποίοι, για να τα αντιμετωπίσουν, περιέρχονται σε συνθήκες ακόμη μεγαλύτερης φτώχειας. Είναι το φαινόμενο “medical poverty trap”. Εγκλωβίζονται δηλαδή μέσα στη φτώχεια. Η φτώχεια χαρακτηρίζεται από την Παγκόσμια Τράπεζα ως κατάσταση ζωής τόσο περιορισμένη από υποσιτισμό, αναλφαβητισμό, ασθένειες, φτωχικό περιβάλλον, υψηλή βρεφική θνησιμότητα και χαμηλό προσδόκιμο επιβίωσης, που απέχει από οποιοδήποτε αξιοπρεπή ορισμό της ανθρώπινης ευπρέπειας. Ως απόλυτη φτώχεια ορίζεται όταν το κατά κεφαλήν ετήσιο εισόδημα είναι περίπου 450 δολάρια το έτος. Δηλαδή περίπου 1 με 1,50 δολάριο την ημέρα. Περίπου το 1/ 5 του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή 1,2 δισεκατομμύρια άτομα, υπολογίζεται ότι ζουν σε απόλυτη φτώχεια, με λιγότερο από 1 δολάριο την ημέρα. Περίπου 3 δισεκατομμύρια, το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού, υπολογίζεται ότι ζουν με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα. Όμως, το μεγάλο πρόβλημα είναι αυτό που αφορά τη χώρα μας. Διότι η χώρα μας, μετά από μία περίοδο «παχέων αγελάδων», αντιμετωπίζει την περίοδο των «ισχνών αγελάδων», όπου πραγματικά το φάσμα της χρεοκοπίας από τη μία πλευρά έχει άμεση επίπτωση στο φαινόμενο, το κοινωνικό φαινόμενο της φτώχειας. Η κακή, η κάκιστη οικονομική κατάσταση της χώρας κάθε μέρα αυξάνει τους φτωχούς, τους αδύναμους, τους υποσιτισμένους και οδηγεί ανθρώπους στο αδιέξοδο. Μοναδικός δρόμος για να ανακοπεί αυτή η ιστορία είναι η ανάπτυξη και η ταχεία ανάπτυξη σε τέτοιο βαθμό που πολλοί ισχυρίζονται ότι το πρόβλημα της Ελλάδας δεν ξεπερνιέται, εάν παράλληλα αυτή τη στιγμή δεν αναπτυχθεί ή δοθεί ένα αν θέλετε οικονομικό πρόγραμμα, τύπου σχεδίου Marshall ή Delors, ούτως ώστε παράλληλα με τις οικονομικές επιπτώσεις ή τις κοινωνικές επιβαρύνσεις, να υπάρ11 Ν Ε Α Φ Τ Ω Χ Ε Ι Α & Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Ο Σ Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Μ Ο Σ Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Ε Σ Κ Α Τ Α Π Ο Λ Ε Μ Η Σ Η Σ & Κ Α Θ Ι Ε Ρ Ω Σ Η Ε Ν Ο Σ Ε Λ Α Χ Ι Σ Τ Ο Υ Ε Γ Γ Υ Η Μ Ε Ν Ο Υ Ε Ι Σ Ο Δ Η Μ Α Τ Ο Σ
ξει ανάπτυξη εδώ και τώρα. Χωρίς αυτό πολλοί φοβούνται ότι τα πράγματα θα είναι δύσκολα για τη χώρα μας στο άμεσο προσεχές διάστημα. Ειδικότερα μάλιστα, σήμερα, όπου η ύφεση καλπάζει από 6 έως 7% και για τον επόμενο χρόνο θα χειροτερεύσει, ειδικότερα σήμερα που ο Πρωθυπουργός είπε προχθές ότι «ανάπτυξη αναμένουμε το 2014 στις καλύτερες περιπτώσεις με 2,5%». Αντιλαμβάνεστε λοιπόν, με μία ύφεση η οποία καλπάζει, τα έσοδα του Κράτους αναμένεται να μειωθούν. Δηλαδή οι φόροι, ο Φ.Π.Α., οι εισφορές στα Ταμεία, όταν υπάρχουν αυτά τα δεδομένα, δεν περιμένει κανένας να βελτιωθούν στο άμεσο προσεχές διάστημα. Γι’ αυτό το πρόβλημα γίνεται αν θέλετε, ακόμα σοβαρότερο. Βέβαια, πολλοί καταλογίζουν ευθύνες, και ασφαλώς υπάρχουν, αλλά εκείνο που πρέπει να δούμε είναι ότι, ανεξάρτητα από τις δικές μας ευθύνες που υπάρχουν, δηλαδή όσων χειρίστηκαν το οικονομικό πρόβλημα της χώρας τα τελευταία χρόνια, οι ευθύνες που υπάρχουν είναι ευθύνες γενικότερες. Διότι η Ιρλανδία π.χ. δεν είχε το ίδιο πρόβλημα, είχε άλλο πρόβλημα απ’ ό,τι έχει η Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά βρίσκεται στο ίδιο περίπου επίπεδο. Η Πορτογαλία το ίδιο. Αλλά και η Ιταλία τελευταία και η Γαλλία ακόμα, η οποία θεωρείται ένας από τους δύο οικονομικά ισχυρούς της Ευρώπης, ήδη έχει υποβαθμιστεί και αυτή. Άρα λοιπόν εδώ αντιμετωπίζουμε ένα γενικότερο ευρωπαϊκό πρόβλημα που έχει αν θέλετε τη μεγαλύτερη επίπτωση, την επικέντρωσή του στην Ελλάδα, η οποία είναι ο ασθενής κρίκος και η οποία έχει κάνει και τα λάθη της στην ανάπτυξη της οικονομικής της πολιτικής των τελευταίων ετών. Αλλά δεν είναι ελληνικό πρόβλημα. Είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα, όπου η Ελλάδα είναι ο πρώτος ασθενής κρίκος. Το μεγάλο ζήτημα είναι, και όλοι το γνωρίζουμε –και οι Βουλευτές, οι οποίοι για διάφορους λόγους ο καθένας, ιδεολογικούς, προσωπικούς ή οτιδήποτε, προχθές πήραν τη μεγάλη ευθύνη να ψηφίσουν είτε ναι, είτε όχι και αυτοί που ψήφισαν ναι και αυτοί που ψήφισαν όχι– ότι δεν απέφυγε η χώρα τη χρεοκοπία. Το θέμα είναι αν πήρε αναβολή της χρεοκοπίας ή πήρε αναστολή της χρεοκοπίας. Το αν πήρε αναβολή ή αναστολή θα το δούμε τους προσεχείς μήνες. Και η ευθύνη αν θέλετε όλων μας είναι τεράστια. Διότι, εάν μπορούμε να ξεφύγουμε από τη χρεοκοπία, αυτό θα είναι μια τιμή για όλους. Εάν πάλι δεν καταφέρουμε να ξεφύγουμε από το θέμα της χρεοκοπίας, θα είναι ένα όνειδος για όλους. Σ’ αυτό το θέμα δεν υπάρχουν καλοί και κακοί. Ευχαριστώ. 12 Ν Ε Α Φ Τ Ω Χ Ε Ι Α & Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Ο Σ Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Μ Ο Σ Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Ε Σ Κ Α Τ Α Π Ο Λ Ε Μ Η Σ Η Σ & Κ Α Θ Ι Ε Ρ Ω Σ Η Ε Ν Ο Σ Ε Λ Α Χ Ι Σ Τ Ο Υ Ε Γ Γ Υ Η Μ Ε Ν Ο Υ Ε Ι Σ Ο Δ Η Μ Α Τ Ο Σ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Δημήτριος Κρεμαστινός): Ο Πρόεδρος της Βουλής, ο κ. Πετσάλνικος έχει τον λόγο. ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΠΕΤΣΑΛΝΙΚΟΣ (Πρόεδρος Βουλής των Ελλήνων): Καλημέρα σας. Θα ήθελα καταρχάς να επαινέσω την πρωτοβουλία όλων των συναδέλφων Βουλευτών για τη διοργάνωση αυτής της ειδικής συνεδρίας της Επιτροπής. Η ανταπόκριση και από πλευράς συμμετοχής των συναδέλφων Βουλευτών, αλλά κυρίως από εσάς, τους διάφορους φορείς, από μόνη της θα έλεγα καταδεικνύει τη μεγάλη σοβαρότητα του θέματος το οποίο συζητάμε σήμερα εδώ. Το πρόβλημα της επαρκούς ή μη κοινωνικής πολιτικής και της στήριξης των ομάδων εκείνων που έχουν τις μεγαλύτερες ανάγκες είναι ένα θέμα και ένα πρόβλημα διαχρονικό. Ακόμη και όταν είναι σε κρίση κάποια οικονομία, εξακολουθούν και υπάρχουν αυτά τα προβλήματα. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά πολύ περισσότερο στη χώρα μας, το θέμα της στήριξης των κοινωνικών ομάδων που διατρέχουν τον κίνδυνο να βρεθούν στο περιθώριο και να βρεθούν κάτω από τα όρια της φτώχειας είναι διαχρονικό. Ακόμα και στην περίοδο των «παχέων αγελάδων», όπως είπε ο κ. Κρεμαστινός, δηλαδή στην περίοδο προηγούμενων δεκαετιών και δη των προηγούμενων δυο-τριών δεκαετιών, η κοινωνική πολιτική που ασκήσαμε στη χώρα μας εκτιμώ ότι δεν ήταν η πλέον αποδοτική. Και κατ’ επέκταση σε πολλές περιπτώσεις δεν ήταν και η πλέον κοινωνικά δίκαιη. Γιατί; Διότι η κοινωνική πολιτική συνήθως εφαρμοζόταν με οριζόντια μέτρα. Τα οριζόντια μέτρα δεν δίνουν όμως τη δυνατότητα αξιοποίησης των διατιθέμενων κονδυλίων, κυρίως για εκείνους που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη στήριξης. Εδώ στο διάγραμμα2 φαίνονται οι διάφορες κοινωνικές και ηλικιακές ομάδες που διαχρονικά έχουν τα περισσότερα προβλήματα και διατρέχουν τους περισσότερους κινδύνους. Τώρα, σε περίοδο οικονομικής κρίσης και δημοσιονομικής στενότητας, όπως αυτή που διατρέχει το τελευταίο διάστημα η χώρα μας, η αναγκαιότητα για μια ριζική αλλαγή των εφαρμοζόμενων κοινωνικών πολιτικών είναι πολύ μεγαλύτερη. Αφού και όταν έχουμε περισσότερα χρήματα, επαναλαμβάνουμε οριζόντια προγράμματα, διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν εσωτερικές αδικίες και αναποτελεσματικότητα των εφαρμοζόμενων πολιτικών, πόσο μάλλον τώρα. Άρα, κατά την άποψή μου, πρέπει πάνω απ’ όλα να συζητήσουμε και να αποφασίσουμε για μια ριζική αλλαγή με πολύ στοχευμένες πολιτικές, που θα στηρίζουν και θα αγκαλιάζουν κάθε μια απ’ αυτές τις κοινωνικές ομάδες. Και βέβαια, το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι να προλαμβάνει κανείς την εκδήλωση προβλημάτων. Αλλά γι’ αυτό χρειάζεται ανάπτυξη, και αυτό είναι κατά την άποψή μου το μεγάλο ζητούμενο. Δεν είναι δυνατό μόνο με περιοριστικές πολιτικές, όπως αυτές που εφαρμόζονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στη χώρα μας λόγω της κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε, να επιλυθούν γενικότερα τα προβλήματα. 13 Ν Ε Α Φ Τ Ω Χ Ε Ι Α & Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Ο Σ Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Μ Ο Σ Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Ε Σ Κ Α Τ Α Π Ο Λ Ε Μ Η Σ Η Σ & Κ Α Θ Ι Ε Ρ Ω Σ Η Ε Ν Ο Σ Ε Λ Α Χ Ι Σ Τ Ο Υ Ε Γ Γ Υ Η Μ Ε Ν Ο Υ Ε Ι Σ Ο Δ Η Μ Α Τ Ο Σ 2 Διάγραμμα 3. Παραδοσιακές ομάδες υψηλού κινδύνου φτώχειας στην Ελλάδα, 2008-2011, Η φτώχεια στην Ελλάδα: Τάσεις, προκλήσεις και πολιτικές, Δ. Μπαλούρδος, σελ. 36
Και την προηγούμενη εβδομάδα που ήμουν στο Βερολίνο και μου ζήτησαν να κάνω ενημέρωση, 50 Βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος και 50 Βουλευτές της αντιπολίτευσης, στην Ομοσπονδιακή Βουλή της Γερμανίας, αυτό ακριβώς υπογράμμισα. Αφού ανέφερα τις τεράστιες θυσίες στις οποίες υποβάλλεται ο Ελληνικός λαός, ανέφερα ότι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν συζητήσει σοβαρά και δεν αποφασίσει γρήγορα, –γιατί τώρα ούτε συζητά εν πολλοίς αλλά πολύ περισσότερο δεν παίρνει αποφάσεις–, στην κατεύθυνση της ανάπτυξης, τότε δεν θα μπορούμε να επιλύσουμε προβλήματα όπως και αυτό που συζητάμε σήμερα. Αλλά δε θα πρέπει να περιμένουμε, βέβαια, μέχρις ότου έρθει η ανάπτυξη. Θα πρέπει από τώρα να υπάρξουν πρωτοβουλίες αξιοποίησης των όποιων έστω κονδυλίων έχουμε στη διάθεσή μας ή μπορούμε να έχουμε για την εφαρμογή στοχευμένων πολιτικών. Ο προβληματισμός αυτός και η αναγκαιότητα γι’ αυτού του είδους τις πολιτικές διαπερνά όλα τα πολιτικά κόμματα. Θα ήθελα να διαβεβαιώσω όσους συμμετέχετε εδώ που δεν είστε Βουλευτές, και πιστεύω ότι εκφράζω όλους τους συναδέλφους όλων των κομμάτων, ότι αυτή η αγωνία, μεταξύ των Βουλευτών εννοώ, δεν έχει ιδεολογικά ή πολιτικά σύνορα. Δηλαδή, δεν είναι ότι κάποιος έχει περισσότερες ευαισθησίες ή κάποιος άλλος από τα μέλη του Εθνικού Κοινοβουλίου έχει λιγότερες ευαισθησίες ή εν πάση περιπτώσει έχει μεγάλες διαφορές και αποκλίσεις από τις απόψεις των άλλων. Όλοι μας, μα όλοι μας, και σας το διαβεβαιώνω αυτό εκφράζοντας επαναλαμβάνω το σύνολο των Ελλήνων Βουλευτών, προβληματιζόμαστε έντονα σε ό,τι αφορά αυτά τα θέματα. Και θα κάνω και μία μικρή κατάθεση ψυχής. Πήραμε αποφάσεις, συμμετείχαμε σε αποφάσεις οι οποίες είναι πάρα πολύ οδυνηρές, δύσκολες και σκληρές. Και ορισμένες φορές είναι και άδικες. Γιατί έπρεπε να ληφθούν κάτω από φοβερή πίεση χρόνου. Αποφάσεις που δεν συμβαδίζουν με αυτά που ο καθένας μας, ανεξαρτήτως πολιτικού χώρου, πιστεύει, οραματίστηκε, ονειρεύτηκε, ονειρεύεται, ελπίζει. Αλλά ήταν πάντα οι αποφάσεις αυτές υπό τη δαμόκλεια σπάθη του «εάν δεν ληφθούν, τότε μπορεί να επέλθει η ολική καταστροφή», γεγονός που θα σήμαινε ολική απώλεια. Δεν θα είχαμε τότε τη δυνατότητα να συζητάμε για πιο ουσιαστικές και αποδοτικές κοινωνικές πολιτικές. Ολική απώλεια που θα έθετε στο περιθώριο τη χώρα μας και τότε βέβαια θα μιλούσαμε για καταστάσεις τραγικές. Και αυτό θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας όταν συζητάμε για το πώς αποφασίζουν στο Ελληνικό Κοινοβούλιο οι Έλληνες Βουλευτές. Αλλά επανέρχομαι για να ολοκληρώσω αυτό που ανέφερα στην αρχή. Είναι μία καλή ευκαιρία, λόγω των τεράστιων προβλημάτων που προκαλούνται από την κρίση, και μάλιστα σε πολύ μεγάλες αριθμητικά πλέον κατηγορίες του ελληνικού πληθυσμού, να συζητήσουμε, να συμφωνήσουμε και μετά, να υπάρξει πρωτοβουλία της Κυβέρνησης (γιατί πάντα τη νομοθετική πρωτοβουλία την έχει η εκάστοτε Κυβέρνηση). Εμείς οφείλουμε να στηρίξουμε ως μέλη του Κοινοβουλίου τέτοιες ειδικές και στοχευμένες πολιτικές. Και θα κλείσω με το εξής: Υπάρχουν κοινωνικές ομάδες, όπως η τρίτη ηλικία, τα νέα παιδιά, οι μονογονεϊκές οικογένειες, οι μετανάστες, τα άτομα με αναπηρία, οι εργαζόμενοι, οι έχοντες χαμηλά ει14 Ν Ε Α Φ Τ Ω Χ Ε Ι Α & Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Ο Σ Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Μ Ο Σ Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Ε Σ Κ Α Τ Α Π Ο Λ Ε Μ Η Σ Η Σ & Κ Α Θ Ι Ε Ρ Ω Σ Η Ε Ν Ο Σ Ε Λ Α Χ Ι Σ Τ Ο Υ Ε Γ Γ Υ Η Μ Ε Ν Ο Υ Ε Ι Σ Ο Δ Η Μ Α Τ Ο Σ
σοδήματα, που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Το μεγαλύτερο όμως, το σπουδαιότερο πρόβλημα, το αντιμετωπίζουν οι άνεργοι. Γιατί η ανεργία σημαίνει για τον άνεργο ολική ανατροπή της ζωής του. Και για τα νέα παιδιά που είναι άνεργα και δεν μπορούν να μπουν στην αγορά εργασίας, σημαίνει επίσης μια τεράστια απογοήτευση. Αυτό θα πρέπει να έχουμε, πρωτίστως υπόψη μας, όταν συζητάμε για τις κοινωνικές πολιτικές. Αυτή είναι η άποψη και η πρότασή μου. Εξειδικευμένες πολιτικές, εφαρμόσιμες και αποδοτικές για όλες τις κοινωνικές κατηγορίες, αλλά πάνω απ’ όλα, πολιτικές που θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το τεράστιο πρόβλημα της ανεργίας και ιδιαίτερα των νέων ανθρώπων. Η συζήτηση αυτή εδώ είμαι σίγουρος ότι θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, επειδή ακριβώς δεν περιορίζεται σε γενικές και θεωρητικές διαπιστώσεις. Διατρέχουμε τον κίνδυνο πολλές φορές στην Ελλάδα, να συζητάμε για το πρόβλημα, να περιγράφουμε το πρόβλημα και όλα να σταματούν εκεί. Δεν πρέπει να επαναληφθεί αυτό. Οι αναλύσεις και οι διαπιστώσεις είναι πάρα πολύ χρήσιμες, αλλά η κατάληξη σε συγκεκριμένες προτάσεις, ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες είναι ακόμη πιο χρήσιμη. Είμαι σίγουρος ότι αυτή η ειδική συνεδρία θα συμβάλλει σημαντικά προς την κατεύθυνση αυτή. Σας ευχαριστώ πολύ. ΠΡΟΕΔΡΟΣ (Δημήτριος Κρεμαστινός): Ευχαριστώ πολύ τον Πρόεδρο της Βουλής, τον κ. Πετσάλνικο, που πραγματικά με μία ουσιαστική παρέμβασή του έθεσε τα θέματα επί της ουσίας, πώς δηλαδή αντιμετωπίζεται ρεαλιστικά το πρόβλημα αυτό της σύγχρονης φτώχειας, σε μια χώρα που έχει πραγματικά οικονομικό πρόβλημα. Το λόγο έχει ο κ. Κουρουμπλής. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΡΟΥΜΠΛΗΣ (Ανεξάρτητος Βουλευτής): Κύριε Πρόεδρε, αξιότιμοι κύριοι Βουλευτές, αγαπητοί συνάδελφοι, αξιότιμοι κύριοι καθηγητές, φίλες και φίλοι, εκπρόσωποι δικτύων, φορέων, που καθημερινά βιώνετε αυτή τη δεινή και οδυνηρή κοινωνική πραγματικότητα που συντελείται στον τόπο και υπονομεύει την κοινωνική του συνοχή: Σήμερα ο ναός της δημοκρατίας, έπειτα από έγκριση πρότασης είκοσι επτά Βουλευτών του Ελληνικού Κοινοβουλίου από τον Πρόεδρο και το Προεδρείο τηςΔιαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων και τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων, διοργανώνει αυτή την ανοιχτή δημοκρατική συζήτηση, ακριβώς γιατί θέλουμε, μέσα από μία διεργασία πραγματικής διαβούλευσης να αποτυπωθούν οι σκέψεις, οι ιδέες και οι προτάσεις όλων εκείνων που σήμερα συναποτελούν ένα κοινωνικό ανάχωμα προ του οδοστρωτήρα της ισοπέδωσης των κοινωνικών δικαιωμάτων. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που αντιμετωπίζει η πατρίδα και που πραγματικά μας προσβάλλει όλους, αρκεί να σκεφτεί κανείς την εικόνα ενός ανθρώπου που κατευθύνεται σε ένα σκουπιδοτενεκέ για να αναζητήσει έστω κάποια στοιχεία τροφής. Τα συσσίτια, που αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, τα φαινόμενα υποσιτισμού των μικρών παιδιών στα σχολεία, η αύξηση των αιτήσεων στα παιδικά χωριά SOS είναι δείκτες που καταγράφουν μία σκληρή πραγματικότητα. 15 Ν Ε Α Φ Τ Ω Χ Ε Ι Α & Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Ο Σ Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Μ Ο Σ Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Ε Σ Κ Α Τ Α Π Ο Λ Ε Μ Η Σ Η Σ & Κ Α Θ Ι Ε Ρ Ω Σ Η Ε Ν Ο Σ Ε Λ Α Χ Ι Σ Τ Ο Υ Ε Γ Γ Υ Η Μ Ε Ν Ο Υ Ε Ι Σ Ο Δ Η Μ Α Τ Ο Σ
Η νέα φτώχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός αλλά και το φαινόμενο της ακραίας πλέον φτώχειας, απειλούν και θα απειλούν πολύ περισσότερες κοινωνικές ομάδες που αποτελούν ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως είναι οι ανάπηροι πολίτες, οι άστεγοι, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι ανασφάλιστοι, οι άποροι, οι μονογονεϊκές οικογένειες, οι ηλικιωμένοι, τα απροστάτευτα παιδιά και άλλες ομάδες πληθυσμού που, δυστυχώς, όχι κάθε μήνα, όχι κάθε χρόνο, αλλά καθημερινά διευρύνουν το πεδίο των ανθρώπων που απειλούνται απ’ αυτό το αποτρόπαιο φαινόμενο που εξευτελίζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι, Μια κοινωνία είναι τόσο ισχυρή, όσο ισχυρό είναι το πιο αδύναμο μέλος της. Και σ’ αυτόν τον τόπο, που πέρασε πολύ δύσκολες στιγμές αλλά δεν έλειψε ποτέ το απόθεμα αλληλεγγύης, σήμερα βλέπουμε φαινόμενα που μας βάζουν πραγματικά σε μεγάλη αγωνία. Γιατί, πραγματικά, νέοι άνθρωποι δεν μπορούν καν να μπουν στην αγορά εργασίας, σε ένα καθεστώς κοινωνικού κανιβαλισμού που επιχειρείται να επιβληθεί, που μετατρέπει ακόμα και τις εργασιακές σχέσεις σε καθεστώς εργασιακής γαλέρας. Αυτό είναι το περιβάλλον που επιφυλάσσουμε στα νέα παιδιά, παρά την προσπάθεια που έχουν κάνει στη ζωή τους να αποκτήσουν και να συσσωρεύσουν μεγάλο απόθεμα γνώσεων. Η ελληνική πολιτεία, παρά τις όποιες προσπάθειες, φαίνεται πως δεν μπόρεσε ακόμα να απαντήσει με αποτελεσματικό τρόπο στο φαινόμενο αυτό. Δυστυχώς ούτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μεγάλο βαθμό, σε μια περίοδο που η κοινωνική δημοκρατία στην Ευρώπη, κάτω από την πίεση της δικτατορίας της αγοράς, της οικονομίας της αγοράς και ενός χρηματοπιστωτικού συστήματος που με ασύδοτο, άπληστο και λαίμαργο τρόπο επιχειρεί να υπερσυγκεντρώσει τον πλούτο στους λίγους και να διασκορπίσει απλόχερα τη φτώχεια στους πολλούς, δεν αντιμετωπίζεται το φαινόμενο με την αποφασιστικότητα που όφειλε να αντιμετωπιστεί και μάλιστα στη Γηραιά Ήπειρο των κοινωνικών κατακτήσεων, ιδιαίτερα των τελευταίων δύο αιώνων. Ωστόσο, εμείς, εκείνο που οφείλουμε να πράξουμε είναι να δούμε τι πρέπει να κάνουμε στον τόπο μας. Κυρίες και κύριοι, για μένα η εθνική άμυνα αυτής της κοινωνίας, αυτού του τόπου, περνάει μέσα από την κοινωνική άμυνα. Έλεγε κάποτε ο Τιβέριος Γράκχος, μιλώντας στο Δήμο της Ρώμης και απευθυνόμενος στους πλουσίους: «Αν χρειαστεί κάποια στιγμή να υπερασπιστούμε αυτήν την πατρίδα, ποιος θα την υπερασπιστεί, όταν εσείς, μέσα από την τοκογλυφία πήρατε από τον απλό κόσμο τις περιουσίες του, πήρατε τα χωράφια και τα σπίτια του; Και τίθεται το ερώτημα: αυτοί οι άνθρωποι τι θα υπερασπιστούν αν χρειαστεί να υπερασπιστούν την πατρίδα, τη φτώχεια τους και την κακομοιριά τους;» Αυτή είναι και η σημερινή πραγματικότητα που βιώνει ο ελληνικός λαός. Ένα ασύδοτο και άπληστο τραπεζικό σύστημα, που αγνοεί την κρισιμότητα των στιγμών και προσπαθεί με κάθε τρόπο να στραγγαλίσει και την τελευταία δυνατότητα του ελληνικού νοικοκυριού, και την τελευταία επιχειρηματική ικμάδα, ιδιαίτερα σε μια περίοδο περικοπής μισθών και συντάξεων. Αλλά και από την άλλη μεριά δεν βλέπουμε να υπάρχει η δυνατότητα περιορισμού της συμπεριφοράς αυτού του τραπεζικού συστήματος, ώστε να μην υπάρχει αυτή η πίεση στα ελληνικά νοικοκυριά. 16 Ν Ε Α Φ Τ Ω Χ Ε Ι Α & Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Ο Σ Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Μ Ο Σ Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Ε Σ Κ Α Τ Α Π Ο Λ Ε Μ Η Σ Η Σ & Κ Α Θ Ι Ε Ρ Ω Σ Η Ε Ν Ο Σ Ε Λ Α Χ Ι Σ Τ Ο Υ Ε Γ Γ Υ Η Μ Ε Ν Ο Υ Ε Ι Σ Ο Δ Η Μ Α Τ Ο Σ
Λέγεται, κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι, ότι για να είναι μία οικονομία ανταγωνιστική, πρέπει να είναι και η κοινωνία δημιουργική ή ανταγωνιστική. Κάτω από ποια συνθήκη μπορεί να προκύψει αυτό, αν οι δείκτες προάσπισης των ζητημάτων που έχουν να κάνουν ακριβώς με την αξιοπρέπεια του πολίτη δεν είναι ικανοί να αναχαιτίσουν αυτά τα φαινόμενα; Το ερώτημα, λοιπόν, που τίθεται είναι: Υπάρχει δυνατότητα αναχαίτισης αυτών των φαινομένων; Προσωπικά εκτιμώ ότι πάντα υπάρχουν δυνατότητες. Εξαρτάται από την εκάστοτε πολιτική βούληση, πώς ιεραρχεί τα ζητήματα για τα οποία καλείται να δώσει απαντήσεις. Ποια είναι η ιεράρχηση των αξιών της; Είναι το ζήτημα της νέας φτώχειας, της ακραίας φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού προτεραιότητα πολιτική, είναι πρόταγμα αντιμετώπισης από την πολιτική εξουσία; Δεύτερο ερώτημα: Υπάρχει πλούτος; Πώς παράγεται αυτή η φτώχεια αν υπάρχει πλούτος; Παρά τις όποιες δυσκολίες, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι σ’ αυτόν τον τόπο δεν υπάρχει πλούτος. Όταν ενδημεί μονίμως η κοινωνική αδικία της φοροδιαφυγής και της φοροκλοπής, όταν όλοι ομολογούν ότι δεκάδες δισεκατομμύρια δεν εισπράττονται, επειδή δεν υπάρχει είτε ο μηχανισμός είτε η πολιτική βούληση, λόγω της εξάρτησης του πολιτικού συστήματος από τη διαπλοκή, τότε έρχεται κάποιος να διερωτηθεί ποια θα είναι η απάντηση της κοινωνίας απέναντι σ’ αυτά τα ζητήματα. Διότι ο σημερινός πολίτης που δεν απειλείται απ’ αυτό το φαινόμενο, είναι βέβαιο ότι μπορεί να απειληθεί αύριο. Άρα, λοιπόν, βρισκόμαστε σε μία συνεχή κοινωνική αποσταθεροποίηση, που πραγματικά βυθίζει την κοινωνία στην απόγνωση, την κοινωνική ανασφάλεια και την κοινωνική αβεβαιότητα. Από το 1997, νέος τότε Βουλευτής, θεώρησα ότι θα έπρεπε η ελληνική πολιτεία να τοποθετηθεί απέναντι σ’ αυτό το ζήτημα. Και στο πλαίσιο της προκαταρκτικής συζήτησης στη Βουλή για την Αναθεώρηση του Συντάγματος τότε, με τους συνεργάτες μου, εκ των οποίων ένας θα είναι από τους αξιόλογους καθηγητές που θα μιλήσουν, καταθέσαμε μία πρόταση για το περίφημο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Ο κ. Κικίλιας, που μας τιμά με την παρουσία του, οΔιοικητής του ΟΑΕΔ, και ο οποίος είναι ένας άνθρωπος που γνωρίζει τα ζητήματα καλά, μου έλεγε «το ζήτημα είναι εάν έχουμε τις δομές εκείνες που, εφόσον εφαρμοστεί ένα τέτοιο πρόγραμμα, θα μπορεί πραγματικά να φτάνει σε εκείνους που έχουν ανάγκη». Προσωπικά πιστεύω ότι εάν υπάρξει η πολιτική βούληση –κλείνω, κύριε Πρόεδρε– ώστε να μπορέσουμε πραγματικά να ιεραρχήσουμε τα ζητήματα αυτά, να προτάξουμε το ζήτημα της νέας φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού ως πρώτιστο ζήτημα, ζήτημα επιβίωσης του τόπου και του έθνους, θα πρέπει να εξαντλήσουμε όλα τα περιθώρια. Και πιστεύω ακόμα και σήμερα, κύριε Πρόεδρε, υπάρχουν περιθώρια. Διότι δεν έχουμε τολμήσει ακόμα να εξισώσουμε το ασφαλιστικό φάρμακο με το νοσοκομειακό και προχθές στην επιτροπή που προεδρεύατε, ο Διοικητής του ΕΟΠΥΥ δήλωσε ότι έχει απώλειες το κράτος 400 εκατομμυρίων ευρώ μόνο από αυτήν τη μη εξίσωση. Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ότι υπάρχουν πάντοτε δυνατότητες ακόμα και από τους διαθέσιμους πόρους και από σπατάλες που, δυστυχώς, ενδημούν στο σύστημα, με μια καλύτερη αξιοποίησή τους, να φτάνουν τα χρήματα σε εκείνους που πραγματικά τα έχουν ανάγκη. Υπάρχουν για τη λειτουργία αυτού 17 Ν Ε Α Φ Τ Ω Χ Ε Ι Α & Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Ο Σ Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Μ Ο Σ Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Ε Σ Κ Α Τ Α Π Ο Λ Ε Μ Η Σ Η Σ & Κ Α Θ Ι Ε Ρ Ω Σ Η Ε Ν Ο Σ Ε Λ Α Χ Ι Σ Τ Ο Υ Ε Γ Γ Υ Η Μ Ε Ν Ο Υ Ε Ι Σ Ο Δ Η Μ Α Τ Ο Σ
RkJQdWJsaXNoZXIy MjYz